







هوش مصنوعی با سرعتی پیش میرود که دیگر نمیتوان آن را نادیده گرفت. از اقتصاد و رسانه گرفته تا شیوههای حکمرانی، رد پای این فناوری در حال پررنگتر شدن است و طبیعی است که آموزش نیز از این قاعده مستثنا نباشد. مدرسه امروز در نقطهای ایستاده که نه میتواند نسبت به فناوری بیتفاوت بماند و نه مجاز است بیتأمل به آن تن بدهد. مسئله، صرفاً ورود یا عدم ورود هوش مصنوعی به آموزش نیست؛ مسئله اصلی، نحوه مواجهه با آن است.
یکی از پلتفرمهای نمایش خانگی مجموعه استندآپ کمدی جدیدی را پخش کرده که «فضای مدرسه» و بهویژه «معلم» را سوژه قرار داده است. با این حال، باید توجه کنیم که عموم جامعه این حرفها را ـ برخی درست و اغلب آمیخته با غلط ـ میبینند و میشنوند و دور نیست که دیوارهای حرمتی که پیشتر با بیتدبیری ترک خورده بود، به طور کامل فرو بریزد و شأن و منزلت معلم در چشم و ذهن دانشآموزان و اولیا آسیب ببیند.
نهضت سوادآموزی که روزگاری یکی از موفقترین نهادهای برخاسته از انقلاب اسلامی در مبارزه با بیسوادی بود، امروز با تحقق بخش عمده مأموریت اولیه خود، با این پرسش جدی مواجه است که آیا همچنان کارکرد مؤثری برای نظام آموزشی و اجتماعی کشور دارد یا خیر؟
بیش از ۹۰ دفتر بسیج دانشجویی دانشگاه فرهنگیان سراسر کشور در نامهای خطاب به مسعود پزشکیان، رئیسجمهور و رئیس هیئت امنای دانشگاه فرهنگیان، نسبت به نحوه اجرای طرح بازآرایی ساختار و سازمان دانشگاه فرهنگیان (یک دانشگاه ملی و ۳۱ دانشگاه استانی) هشدار داده و خواستار توقف و بازنگری کارشناسی این طرح شدند.
با نزدیکشدن تدریجی به موج بازنشستگی چند صدهزار معلم دهه شصتی طی پنج تا ده سال گذشته، آموزشوپرورش در برابر یکی از مهمترین موقعیتهای چند دهه اخیر برای بازآرایی وضعیت نیروی انسانی و آغاز موجی تازه از تحول قرار دارد. گرچه بخشی از ظرفیتهای این دوره طلایی، به دلیل تصمیمگیریهای پراکنده و دیرهنگام، کمتر مورداستفاده قرار گرفت، اما فرصت تحول و ارتقا در این زمینه از دست نرفته است. تحول در نظام تعلیموتربیت یکروند مستمر، عمیق و چندلایه است و میتوان بااراده و برنامهریزی درست، مسیر آینده را ترمیم و تقویت کرد.
برزویان، مدیرکل اسبق دفتر برنامه، بودجه و مدیریت منابع وزارت آموزشوپرورش، با انتقاد از کسری پایدار بودجه دولت تأکید کرد: این وضعیت، کیفیت آموزش را بهشدت تضعیف کرده و با کاهش ۶۴ درصدی قدرت خرید معلمان، توسعه کشور را با خطر جدی مواجه ساخته است. به گفته وی، وابستگی به نفت و تورم بالا موجب شده سهم آموزش از بیش از ۱۸ درصد در دوران جنگ به ۸.۸ درصد و حتی براساس گزارش مرکز پژوهشهای مجلس به ۷.۳ درصد کاهش یابد؛ مسئلهای که میلیونها دانشآموز را از دسترسی به آموزش باکیفیت محروم کرده است.
بررسیها و گزارشهای میدانی از مدارس نشان میدهد یکی از چالشهای جدی برنامههای تربیتی، فاصله میان محتوای تدوینشده و اجرای واقعی در مدرسه است. چالشی که در قالب کتاب «از ایرانمان دفاع میکنیم» خود را بهصورت ابهام در شیوه اجرا، ضعف هماهنگی میان بخشهای تدوین و اجرا، نبود برنامه مشخص برای توانمندسازی معلمان و نقشآفرینی حداقلی معاونتهای مربوطه نشان داده که تحقق اهداف تربیتی را با مانع مواجه کرده است.
وزیر آموزش و پرورش در حالی افزایش سقف سنی ورود به دانشگاههای تربیت معلم را مطالبه عمومی معرفی میکند که طبق آمار اعلامی خودشان، برای گروه ۲۴ تا ۳۰ سال، زیر یک درصد از داوطلبان پذیرش خواهند شد. این دو استدلال همدیگر را نقض میکنند و نشان میدهد که یک درصد نمیتواند نماینده مطالبه عمومی باشد. از سوی دیگر، مسیر ورود علاقهمندان باز است و هیچ محدودیتی برای آنها ایجاد نشده است.