به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رستا، سرویس تربیت معلم؛ سقف سنی پذیرش دانشجومعلم در سال‌های اخیر بارها مورد بحث و اختلاف نظر بوده است. سقف سنی ورود به این دانشگاه که زمانی ۲۲ سال بود، با اصلاحات بعدی به ۲۴ سال افزایش یافت و حالا با مصوبه‌ای، مرز سنی بالاتری را هدف گرفته است.
این اتفاق در میان کارشناسان، بدنه معلمان و دانشجو معلمان با واکنش‌های متعددی روبه‌رو شده و پرسش‌های فراوانی را برانگیخته است.
دانشگاه فرهنگیان به‌عنوان نقطه‌ثقل دستگاه آموزش‌وپرورش برای تربیت معلمان، در دهه اخیر نقش مهمی در ایجاد مهارت، دانش و ارزش‌های حرفه‌ای برای نسل جوان معلمان داشته است. موافقان این طرح خواستار پذیرش طیف گسترده‌تری از متقاضیان هستند ولی منتقدان هشدار می‌دهند که افزایش سقف سنی، این دانشگاه را از مسیر اصلی‌اش خارج می‌کند. کارشناسان معتقدند که، جدا از اصل این تصمیم و پیامدهای آن، آنچه خطرناک است رویکردی است که برای پیشبرد تصمیم‌گیری در حوزه نظام مسائل آموزش‌وپرورش به کار می‌رود. آنها بر این باورند که هیچ پژوهشی در این زمینه منتشر نشده است. اگر پژوهشی وجود داشت، باید در اختیار جامعه مخاطب قرار بگیرد و اگر وجود ندارد، این اتفاق آسیب‌های جدی‌ای به دنبال خواهد داشت.
در همین زمینه، رستا با چند تن از اساتید دانشگاه فرهنگیان در این موضوع گفت‌وگو کرده است و به بررسی نظرات آنان می‌پردازد.
شبه‌مسئله‌ای بی‌اثر با هزینه‌های واقعی
مجتبی همتی‌فر، پژوهشگر عرصه تعلیم‌وتربیت، مسئول سابق سازمان ملی تعلیم و تربیت کودک و عضو هیئت علمی دانشگاه فردوسی مشهد در گفت‌وگو با رستا با ذکر ضرورت تأمل بیشتر درباره مبنای سیاست افزایش سقف سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان، تأکید کرد: وقتی سیاست‌گذاری آموزشی می‌کنیم، باید بدانیم که قرار است چه مسئله‌ای را حل کنیم؟ آیا برای تحقق اهداف و برنامه‌های مصوب در آن حوزه، چه مانع مهمی وجود دارد که باید رفع گردد؟ تا مشخص نباشد که با چه مسئله‌ای رو به رو هستیم، سیاست‌گذاری بی‌اثر است یا نتیجه‌ای دارد که تصریح نشده. با همین منطق، در مورد افزایش سقف سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان، مسئله مشخص نیست؛ آیا رده سنی داوطلبان ۱۸-۱۹ ساله برای معلم شدن بی‌میل شده‌اند؟ یا مثلاً شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد در ۳۰ سالگی توانمندهای معلمی شکوفاتر می‌شود و به کیفیت ورودی فرآیند تربیت معلم کم می‌کند؟
همتی‌فر، با اشاره به سازوکار ماده ۲۸، یادآور شد که دغدغه جذب افراد مستعد معلمی که بالاتر از سقف سنی دانشگاه فرهنگیان قرار دارند، پیش‌بینی شده و هم اکنون نیز فعال است. بر این اساس، چنین افرادی که مسیر تحصیلاتشان را در مسیر معتبری غیر از دانشگاه فرهنگیان طی کرده‌اند، می‌توانند با طی فرآیند معقولی جامه مقدس معلمی را به تن کنند.
وی اظهار کرد: اولویت‌های مهم‌تری در نظام تعلیم‌وتربیت مورد غفلت واقع شده است، از جمله تأمین اساتید و مدرسان با کیفیت و انقلابی دانشگاه فرهنگیان، به‌روزرسانی و کیفی‌سازی برنامه درسی تربیت معلم و به ویژه فعالیت‌های فرهنگی و هویت‌ساز دانشجومعلمان و معلمان جوان؛ تمرکز بر این مسائل، به مراتب اولویت بیشتری نسبت به شبه‌مساله افزایش سقف سنی دارد.
وی با تأکید بر لزوم پیش‌بینی نتایج، پیامدها و آسیب‌ها چنین ایده‌هایی پیش از تصویب و اجرای واقعی، بیان داشت: سیاست‌گذاری به ویژه در حوزه‌های راهبردی همچون آموزش‌وپرورش، نباید با مسامحه در فرآیند تصمیم‌سازی و تصمیم‌گیری، به نظام تعلیم‌وتربیت هزینه تحمیل نمود. از این جنبه سیاست‌پژوهی و مطالعات اولیه پیش از طرح چنین ایده‌هایی اهمیت زیادی دارد که متأسفانه مغفول است.
وی همچنین به ضرورت توجه به پیامدهای احتمالی ورود افراد مسن‌تر به دانشگاه فرهنگیان نیز اشاره کرد و گفت: با توجه به سبک تربیت معلم ما، فاصله سنی زیاد مشمولین احتمالی این مصوبه با دانشجویان جوان ۱۸-۱۹ ساله، ممکن است دشواری‌هایی را در فرآیند آموزش، فرهنگ‌پذیری معلمی و خوابگاه و موارد این چنینی ایجاد کند. با این حال، آسیب‌های احتمالی اساساً در فرع قرار دارد؛ ما با اصل فایده‌مندی این مصوبه ملاحظه داریم.
از هویت‌سازی تا مدرس‌پروری، مسیر یک مصوبه
شهرام رامشت، استاد دانشگاه و پژوهشگر عرصه تعلیم‌وتربیت در گفت‌وگو با رستا گفت: ریشه این مصوبه بازی سیاسی است و پیامد منفی آن، گریبان دانشگاه فرهنگیان را خواهد گرفت. دانشگاه نمی‌تواند هویت مطلوب معلمی را در ۴ سال به فردی ۳۰ تا ۳۵ ساله که هویت‌پذیر نیست، منتقل کند و در نتیجه این افراد صرفاً مدرس خواهند شد.
وی ضمن نقد رویکرد سیاست‌گذاری در افزایش سقف سنی دانشگاه فرهنگیان، بر عدم شفافیت مسئله، اولویت‌سنجی نادرست و پیامدهای منفی احتمالی تاکید کرد و گفت: نگرانی اصلی، عدم تناسب این مصوبه با اهداف تربیت معلم، ایجاد اختلال در فرآیند هویت‌سازی معلمان و حتی آینده شغلی و تحصیلی دانشجویان است. این دیدگاهها، لزوم بازنگری دقیق و کارشناسی در این مصوبه را بیش از پیش نمایان می‌سازد.
معلمی شغل انبیا، نه میدان آزمون مصوبات نسنجیده
عزت خبازی، استاد دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با رستا با تاکید بر اینکه معلمی شغل انبیاست و جایگاه والای این حرفه مقدس باید حفظ شود، نسبت به تصمیمات مقطعی سیاست‌گذاران هشدار داد و اظهار داشت: تصمیم‌گیران نباید با مصوبات نسنجیده، جایگاه این حرفه را به خطر بیندازند. هرچند در برخی موارد استثنا وجود دارد و افراد ۳۰ ساله توانمندتر از جوان‌ترها عمل می‌کنند، اما به طور کلی اولویت در تربیت معلم باید بر سرزندگی، انعطاف‌پذیری و توان به‌روز شدن مداوم باشد. بنابراین، انتظار می‌رود کمیسیون آموزش مجلس، شورای عالی آموزش و پرورش و شورای عالی انقلاب فرهنگی در تصمیم‌گیری‌ها بیش از هر چیز ملاحظات کارشناسی و آینده‌نگری را مدنظر قرار دهند.
خبازی همچنین گفت: افزایش سن پذیرش ممکن است دانشگاه فرهنگیان را به یک بنگاه کاریابی تبدیل کند. در صورت اجرای چنین تصمیمی، این فرآیند باید با گزینش دقیق علمی، روانشناسی و فرهنگی همراه باشد. اساتید این دانشگاه خواستار دقت بیشتر در تصمیم‌گیری‌ها برای حفظ جایگاه و کیفیت نظام تربیت معلم هستند.
دوره طلایی ۱۸ تا ۲۲ سال،کلید کیفیت آموزشی
علیرضا حیدری، عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با رستا تاکید کرد: دلایل مصوبه افزایش سقف سنی ورود به دانشگاه فرهنگیان بیشتر سیاسی است و تصمیم‌گیران تحت فشارهای مختلف این تغییرات را اعمال می‌کنند.
ایشان با تاکید بر اهمیت دوره طلایی تربیت معلم، بازه سنی ۱۸ تا ۲۲ سال را فرصتی مناسب برای ورود به این حرفه دانست و تاکید کرد: این بازه سنی، انگیزه، نشاط و مهارت‌های لازم برای تدریس مؤثر را بیشتر فراهم می‌کند.
حیدری با استناد به مطالعات کشورهای پیشرو مانند فنلاند، ژاپن و سنگاپور، بیان داشت: ورود معلمان جوان به حرفه، فرصت‌های بهتری برای نوآوری، خلاقیت، مهارت‌های تدریس و استفاده از فناوری‌های نوین ایجاد می‌کند. معلمان جوان به دلیل انگیزه، نشاط و نزدیکی سنی بیشتر با دانش‌آموزان، توانایی ایجاد ارتباط موثر و برقراری تعاملات آموزشی بهتر را دارند. افزایش سن جذب معلم ممکن است این ارتباطات را محدود کند و اثرگذاری تدریس را کاهش دهد.
در پایان، حیدری افزایش سن پذیرش تا ۳۰ سال را نوعی هدر رفت منابع و نیروی انسانی توصیف کرد و گفت: این امر منجر به کاهش طول خدمت مفید افراد و محدود شدن فرصت‌های یادگیری و تربیت موثر معلم خواهد شد.
افزایش فاصله سنی بین معلم و دانش‌آموزان آسیب‌زاست
محمد علیزاده، استاد دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با رستا گفت: افزایش سن می‌تواند به کاهش بیکاری کمک کرده و به پختگی بیشتر معلمان بینجامد، اما در عین حال، فاصله سنی بیشتر بین معلم و دانش‌آموز را افزایش می‌دهد که این امر می‌تواند بر روابط آموزشی و تعاملات مؤثر تأثیر منفی بگذارد.
این استاد دانشگاه بر ضرورت جوان‌گرایی در آموزش و پرورش و اعتماد بیشتر به جوانان تاکید کرد تا نسلی پویا و خلاق در این نظام شکل گیرد.
پذیرش افراد با سنین بالاتر در دانشگاه فرهنگیان باید با دقت صورت پذیرد
وحید پرویزی، استاد دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با رستا گفت: این موضوع چندین سال است که در محافل فرهنگی کشور مطرح است و موافقین و مخالفین هر کدام ادعاهایی دارند. هر دو گروه بر این نکته واقف هستند که تأمین نیاز مدرسه‌های ایران باید از بستر دانشگاه فرهنگیان انجام شود. بهترین حالت برای تأمین این نیاز، پذیرش در گروه سنی اولیه یعنی ۱۸ تا ۲۲ یا ۲۳ سالگی است. اما باید فرصت‌هایی برای افرادی که توانمندی، مهارت و علاقه دارند ایجاد کنیم تا از محرومیت آنها جلوگیری شود.
وی اظهار داشت: درصوبت تصویب قطعی این مصوبه، پذیرش افراد بالای ۲۷ سال باید بر اساس شرایط جسمی، علمی، صلاحیت‌های معلمی و اخلاقی-اجتماعی آنها مورد بررسی قرار گیرد. نکته مهم این است که در پذیرش باید دقت بیشتری نسبت به افراد جوان‌تر داشته باشیم. همچنین شرایط خوابگاهی و تحصیلی افراد نیز باید تفکیک شود تا زیست آنها و محل تحصیل‌شان مناسب باشد.
وی تاکید کرد: باید مراقب باشیم که افرادی که وارد این عرصه می‌شوند، دغدغه و انگیزه لازم را داشته باشند. اگر با این دقت‌ها عمل کنیم، می‌توانیم آسیب‌ها را به حداقل برسانیم و منافع را بیشتر کنیم.
افزایش سقف سنی، ناسازگاری با مأموریت تربیت معلم
محمود خاکسار، هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با رستا با بیان اینکه دانشگاه فرهنگیان هم‌اکنون بیش از ظرفیت خود دانشجو می‌پذیرد، گفت: تغییر سقف سنی صرفاً به کسانی فرصت دوباره می‌دهد که در مسیرهای دیگر ناکام بوده‌اند و از سر ناچاری به معلمی رو آورده‌اند.
خاکسار همچنین تجربه معلمان ماده ۲۸ را یادآور شد و گفت: ورود افراد با سن بالاتر هم آموزش مشکلات جدی ایجاد کرده است و باعث کاهش انرژی و علاقه آنها در کلاس درس می‌شود. به جای تغییر سن، باید زیرساخت‌ها و ظرفیت دانشگاه فرهنگیان تقویت شود تا مأموریت اصلی خود در تربیت معلم را به درستی انجام دهد.
از تربیت معلم تا کارمندسازی
یک عضو هیئت علمی دانشگاه فرهنگیان در گفت‌وگو با رستا، با نگاه به مسئله افزایش سقف سنی استخدام معلمان، ابعاد مختلف این تصمیم را به چالش کشید و گفت: صرف افزایش بازه سنی پذیرش، بدون افزایش ظرفیت کلی دانشگاه فرهنگیان، راهکاری مؤثر برای حل بحران بیکاری تحصیل‌کردگان نخواهد بود. به عبارت دیگر، چه ۲۵ هزار نفر از جوانان ۱۸ ساله پذیرفته شوند و چه افراد ۲۹ ساله، تعداد کل پذیرش تغییری نمی‌کند و بحران بیکاری به قوت خود باقی خواهد ماند، در حالی که این تغییر، فرصت را از جوانان کم‌سن‌تر دریغ می‌دارد.
وی با اشاره به مفهوم شاکله شخصیت در تربیت اسلامی تاکید کزد: شخصیت در نوجوانی و اوایل جوانی شکل می‌گیرد و تغییر آن در دهه‌های بعدی بسیار دشوار است. بنابراین، اگر هدف، تربیت معلم است، باید از همان دوران مدرسه به شناسایی و پرورش استعدادها پرداخت، نه اینکه افراد در ۳۰ سالگی وارد چرخه تربیت شوند.
این تصمیم بیشتر در راستای حل بحران نیروی انسانی و پاسخگویی به انگیزه‌های سیاسی و محلی مانند تلاش برخی نمایندگان برای رساندن افراد حوزه انتخابیه خود به شغل صورت گرفته است تا تربیت معلم. این رویکرد، دانشگاه فرهنگیان را از رسالت اصلی خود تهی کرده و آن را به نهادی صرفاً برای تولید کارمند اداری بدل خواهد کرد.
این استاد دانشگاه اظهار کرد: این مصوبه هیچ وجاهت کارشناسی، چه از نظر اجتماعی، چه تربیتی و چه اجرایی، ندارد و آموزش و پرورش را از مسیر اصلی خود منحرف می‌سازد.
دیدگاه‌های اساتید دانشگاه فرهنگیان، گستره‌ای از دغدغه‌ها نسبت به پیامدهای مصوبه افزایش سقف سنی را بازتاب می‌دهد. آنان، بر مبنای تجربه و تخصص خود، بر ضرورت انجام پژوهش‌های علمی پیش از هر تغییر در سیاست‌گذاری تأکید دارند و شفافیت در ارائه مستندات را عامل مهمی برای اعتماد عمومی می‌دانند. در این میان، از مسئولان انتظار می‌رود با ارائه توضیحاتی مستند و مبتنی بر داده، زمینه گفت‌وگوی کارشناسی و اصلاح مسیر را فراهم کنند.
انتهای پیام/
