به گزارش سرویس معلمان پایگاه خبری تحلیلی رستا، محدثه رفیعی:
آموزش چندپایه، تنها پاسخی برای رفع کمبود معلم در نظام‌های آموزشی نیست، بلکه راهبردی برای بهبود کیفیت آموزش و پرورش در جوامع روستایی محسوب می‌شود.
آمارها نشان می‌دهد که در نظام آموزش و پرورش ایران، حدود یک میلیون دانش‌آموز در کلاسهای درس چندپایه به تحصیل می‌پردازند. دانشآموزان کلاسهای درس چندپایه را دانشآموزان روستایی یا حومه شهرهای کوچک و دور افتاده تشکیل می‌دهند. آموزگاران کلاسهای درس چندپایه نیز بیشتر از مناطق روستایی برخاسته‌اند که عمدتاً دارای مدرک تحصیلی دیپلم هستند و کمترین آموزش‌ها را دیده‌اند و از آموزش‌های پایه‌ی معلمی بی‌بهره‌اند.
دلیل اصلی تشکیل کلاسهای چندپایه به حد نصاب نرسیدن تعداد دانشآموزان در یک پایه‌ی تحصیلی است. معمولاً حد نصاب تعداد دانشآموزان برای رسمیت یافتن کلاسهای درس را در هر پایه، نظام آموزشی تعیین و ابلاغ می‌کند. با روند رو به افزایش مهاجرت از روستاها به شهرها، زمینه‌ی تشکیل کلاسهای چندپایه فراهم می‌آید.
دیدگاه‌های مختلف نسبت به کلاسهای درس چند پایه
برخی این کلاس‌ها را جزو معضلات نظام آموزشی می‌دانند که باید از میان برداشته شود و بعضی دیگر وجود این کلاس‌ها را به مثابه فرصتی برای یک عمل آموزش و پرورش بهینه به شمار می‌آورند.
تحقیقات نشان می‌دهد که میان دانشآموزان کلاسهای درس چندپایه و دانشآموزان کلاسهای درس تک‌پایه از حیث توانایی شناختی، تفاوت معناداری وجود ندارد. افزون بر این، دانشآموزان کلاسهای درس چندپایه نسبت به دانشآموزان کلاسهای تک‌پایه از نظر رشد اجتماعی، سازگری محیطی، بیان عواطف، روحیه همکاری، بهداشت روانی، پختگی رفتاری و ….. به دانشآموزان کلاسهای تک‌پایه برتری نشان می‌دهند.
مشکلات و مسائل کلاسهای درس چندپایه
یکی از چالش‌های مهم درباره معلمانی است که به تازگی فارغ‌التحصیل شده‌اند برای تدریس در این کلاس‌ها، آمادگی، اطلاعات و تجربه مناسب ندارند و تقریبا از هیچ آموزش پیش از خدمتی که زمینه‌ساز تجربه عملی و تفکر درباره‌ی تدریس چندپایه باشد، برخوردار نیستند.
مجموع مشکلات خاصی همچون کمبود وقت، نقصان تجربه و کمبود اطلاعات معلمان مدارس چندپایه در امر تدریس و کلاس‌داری حرفه‌ای، نامناسب بودن فضای آموزشی و کمبود کلاس درس، عدم هماهنگی بین مدرسه و خانواده و کمبود تجهیزات آموزشی منجر به نارضایتی معلمان می‌گردد.
راهکارهای مناسب برای رفع مشکلات در کلاسهای چندپایه
۱ـ امکانات: برای تمام مدارس روستایی که کلاس چندپایه دارند، فضا و امکانات و تجهیزات لازم آموزشی مورد استفاده در فرایند یادگیری و تدریس برای کار فراهم شود به ویژه درشهریورماه هر سال، کمبودها شناسایی شود و امکانات لازم فراهم گردد.
۲ـ آموزشی: برای آموزگاران کلاسهای چندپایه کارگاه آموزشی درتابستان و پنجشنبه‌ها دایر شود و همچنین از استادان مجرب در این کلاس‌ها استفاده شود و معلمان چندپایه هم تجارب خود را برای دیگر معلمان ارائه نمایند و بتوانند در همه ی دوره‌های کوتاه مدت ضمن خدمت معلمان شرکت نمایند.
توسعه کلاسهای چندپایه در نقاط مختلف جهان
در کشورهای منطقه‌ی آسیا و اقیانوسیه به عنوان یک راهکار شناخته شده، مورد توجه خاص قرار گرفته و رواج آن در بین کشورهای منطقه متفاوت است. دامنه آن از ۱۲۲۳ مدارس ابتدایی در هند در حدود ۱۵ درصد مدارس در ایران تا ۲ درصد مدارس در کره متفاوت است.
امروزه مــدارس چندپایــه، ضمن اینکه ســهم قابل توجهــی از «آمــوزش برای همــه» را به خود اختصاص می‌دهند، در پی دسترســی به آمــوزش باکیفیت نیز هستند.
در اسناد یونسکو اشاره می‌شود که «آموزش چندپایه، تنها پاسخی برای رفع کمبود معلم در نظام‌های آموزشــی نیست، بلکه راهبردی برای بهبود کیفیت آموزش و پــرورش در جوامع روســتایی محسوب می‌شود».
اکثر قریب بــه اتفاق مدارس چندپایه جهان در مناطق روســتایی قــرار دارند. امروزه بسیاری از این مدارس با حمایت‌های ملی و بین‌المللی، توسعه و رونق یافته‌اند.
نمونه‌هایی از توسعه چندپایه در اقصی نقاط جهان
ایلند
در پی موفقیت‌آمیز بودن سیاست‌هایی در زمینه کنترل زاد و ولد که منجر به کاهش رشد جمعیت و ظهور جوامع دانش‌آموزی کوچک در برخی از مناطق شد، دولت تایلند هیچ گزینه دیگری به جز افزایش تعداد مدارس چندپایه، برای اجرای کامل برنامه‌های آموزشی خود پیش رو نداشت.
آفریقا/ آفریقای جنوبی
وزارتخانه آموزش و پرورش این قاره به طور فزاینده‌ای در حال توسعه مدارس چندپایه هستند و آن را یک ابزار آموزشی کلیدی می‌دانند که می‌تواند پاسخگوی تبعات مســائلی همچــون کمبود معلم، غیبت‌های مکرر دانش‌آمــوزان مبتلا به فقر و بیماری و محدودیت‌های بودجه‌ای باشد. جالب است بدانید بیش از یک چهارم مــدارس در آفریقای جنوبی به صورت چندپایه اداره می‌شوند.
اروپا/ فنلاند
بیشترین آمار کلاسهای چندپایه اروپا به کشور فنلاند تعلق دارد که دارای نظام آموزشی موفقی نیز هست. ۸۰ درصد مدارس فنلاند را مدارس ابتدایی با جمعیت‌های پایین تشکیل می‌دهند کــه غالبا با جمعیت‌های پایین دانش‌آموز مواجه هستند.
در این خصوص، توسعه ICT و مهارت‌های فناوری اطلاعات در توسعه آموزش‌های تلفیقی در کلاسهای بدون پایه تأثیری بسزا داشته است، ضمن اینکه اســتقلال مدارس برای تنظیم برنامه‌های آموزشــی خــود و تغییر مــداوم ترکیب کلاس‌ها به صورت تک‌پایه و چندپایه که بنا به ویژگی موضوعات و برنامه‌های درسی صورت می‌گیرد نیز زمینه مناسبی برای این روش آموزشی فراهم آورده است.
امید است که بتوان با پیش رو داشتن سیاست‌های مهم و راهبردی در زمینه آموزش چندپایه‌ای در کشور از مشکلات موجود در بدنه آموزش چندپایه‌ای کاسته شود و به میزان قابل توجهی از امکانات لازم برای دانشآموزان و به خصوص معلمان فراهم شود.
انتهای پیام/
