به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رستا، در آستانه‌‌ی چهل‌وسه سالگی پیروزی انقلاب اسلامی ایران رصد بخش‌های مختلف آموزش‌وپرورش دستاوردهای مختلفی را به نمایش می‌گذارد. رژیم پهلوی که مدعی گسترش سواد در سطح کشور بود، در این حوزه موفقیت چندانی کسب نکرد و نتیجه آن چیزی جز عقب‌ماندگی نبود، یک سال پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران و با توجه به اهمیت و ضرورت سوادآموزی، به فرمان امام خمینی(ره) در دی‌ماه ۱۳۵۸ نهضت سوادآموزی تاسیس شد. هدف از تشکیل این نهاد از بین‌بردن بی‌سوادی در تمامی شهرها و روستاهای کشور بود. آموزش‌وپرورشی که پس از انقلاب پستی و بلندی‌های زیادی را متحمل شده بود، با روزگار طولانی جنگ و بحران و تحریم‌های طولانی‌مدت توانست دستاوردهای زیادی را در این حوزه به ارمغان آورد و در رشد سواد در جامعه کارنامه درخشانی از خود برجای بگذارد و اکنون با نگاهی قیاسی به قبل و بعد از انقلاب می‌توان فعالیت‌ها و ثمرات آن را در میادین جهادی و ماراتن‌های بزرگ علمی برشمرد.
در این گزارش می‌خواهیم طبق امارهای کمی و دقیق سازمان نهضت سواد آموزی و تحقیقات مستدل علمی و آماری و با نگاهی به قبل از انقلاب دستاوردهای آموزش و پرورش پس از انقلاب را بررسی کنیم.
نگاهی به وضعیت سواد در دوران پهلوی
تلاش برای مبارزه با بی‌سوادی در ایران پیشینه‌ای طولانی دارد اما نخستین سازمانی که به طور رسمی آموزش به بزرگسالان را عهده‌دار شد تعلیمات اکابر بود. این سازمان در سال۱۳۱۵ کار خود را آغاز کرد اما پنج سال بعد و در سال ۱۳۲۰ به علت عدم کارایی منحل گردید.
برنامه بعدی، آموزش سالمندان طی سال‌های ۱۳۲۰تا ۱۳۳۵ بود که این طرح نیز تنها ۸ سال دوام آورد و در سال ۱۳۲۸ متوقف شد. سازمان آموزش به بزرگسالان طرح بعدی بود که تا سال ۱۳۴۵ به کار خود ادامه داد اما به علت ناتوانی در گسترش سواد، موفقیتی به دست نیاورد. بدین ترتیب طرح‌هایی از سوی رژیم پهلوی به اجرا درمی‌آمد که یکی پس از دیگری به شکست می‌انجامید.
همچنین نویسنده کتاب ایران بین دو انقلاب وضعیت سواد در سه ساله پایانی عمر رژیم پهلوی را اینگونه روایت می‌کند: «۶۸ درصد بزرگسالان هنوز بی‌سواد بودند، تعداد بی‌سوادان عملا از ۱۳ میلیون نفر به حدود۱۵ میلیون نفر افزایش یافت، کمتر از ۴۰ درصد از کودکان دبستان را تمام کردند. میزان معلم_دانش‌آموز در مدارس دولتی بسیار پایین بود. فقط ۶۰ هزار ظرفیت دانشگاهی هرسال برای بالغ بر ۲۹۰ هزار متقاضی وجود داشت و درصد جمعیت دارای تحصیلات عالی از نازل‌ترین موارد در خاورمیانه بود.»
کاهش فاصله سواد بین زنان و مردان
حکومت شاهنشاهی بسیار بر موضوع حمایت از حقوق زنان مانور می‌داد، اما در عمل ۳۸ درصد دانشآموزان را دختران و ۶۲ درصد را دانشآموزان پسر تشکیل می‌دادند و تبعیض ۲۴ درصدی میان آمار دختران و پسران دانش‌آموز وجود داشت. بعد از انقلاب سهم دختران دانش‌آموز ۴۸/۳ درصد و سهم پسران ۵۱/۷ درصد شد، که خیلی به عدالت جنسیتی نزدیک شدیم. در راستای هدف ایجاد عدالت جنسیتی در سوادآموزی، همچنین دسترسی کامل و عادلانه دختران به آموزش پایه با کیفیت مناسب، با اختصاص حدود ۸۰ درصد از فعالیت های سوادآموزی به دختران و زنان بخصوص در مناطق روستایی موجب شده شاخص سواد در قشر زنان با شتاب بیشتری افزایش پیدا کند؛ به طوری که نتایج سرشماری انجام شده در بین سال های ۱۳۵۵ لغایت سال ۱۳۹۵ نشان می‌هد تفاوت نرخ باسوادی در بین زنان و مردان از ۲۳.۴ درصد در سال ۱۳۵۵ به حدود ۶.۸ درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است، و این رقم در برآورد سال۱۴۰۰ به کمتر از ۶.۱ درصد رسیده است.
بهبود سواد در مناطق روستایی
تحقق عدالت آموزشی و کاهش اختلاف سواد بین مناطق شهری و روستایی کشور ، اختصاص حدود ۵۵ درصد از فعالیت های سوادآموزی به مناطق روستایی در ۳۹ سال گذشته، موجب شده شاخص سواد در مناطق محروم کشور بهبود پیدا کند؛ به طوری که طبق سرشماری‌های انجام شده، بین سال های ۱۳۵۵ لغایت ۱۳۹۵ میزان باسوادی مناطق شهری از ۶۵.۴ درصد در سال ۱۳۵۵ به ۹۰.۸ درصد در سال ۱۳۹۵ افزایش یافته است. در همین زمان نرخ باسوادی مناطق روستایی از ۳۰.۵ درصد به ۷۸.۵ درصد درصد افزایش نشان می‌دهد. به عبارت دیگر میزان افزایش باسوادی در مناطق روستایی با شتاب بیشتری صورت گرفته است و تفاوت درصد باسوادی در بین مناطق شهری و روستایی از ۳۴.۹ درصد سال ۱۳۵۵ به حدود ۱۲.۳ درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است و این رقم در برآورد سال ۱۴۰۰ به ۱۱ درصد رسیده است.
تعداد مدارک علمی ۱۳۵ برابر شد/ کسب رتبه ۱۶ تولید علم در جهان ویک منطقه
بعد از انقلاب نهادهایی برای رشد جهشی دانشآموزان نخبه ایجاد شد و ایران به سمت مرجعیت علمی شدن پیش رفت به نحوی که تعداد مدارک علمی در ایران ۱۳۵ برابر شده است، در سال ۶۶ باشگاه دانشگاهیان جوان تأسیس شد و به دنبال آن ۲۰۰ پژوهش‌سرای دانش‌آموزی بوجود آمد. حاصل این اقدامات درخشش دانشآموزان انقلابی ما بود. دانشآموزان ما تا به حال در المپیادهای بین‌المللی بیش از ۷۰۰ مدال در عرصه‌های مختلف علمی کسب کردند در حالی که تا قبل از انقلاب ما هیچ مقام المپیادی نداشتیم. تعداد دانشجویان قبل از انقلاب ۱۸۰هزارنفر بود، اما پس از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۸۵ این تعداد به ۴.۸ میلیون نفر و امروز به ۴.۵ میلیون نفر رسیده است. همچنین رتبه علمی ما در جهان از ۵۲ به ۱۶ ارتقاء پیدا کرد و حالا ما رتبه شانزدهم علمی در دنیا را دارا هستیم و توانستیم از حیث رشد علمی بالاتری نسبت به سایر کشورها داشته باشیم.
افزایش تعداد مدارس و مراکز آموزشی
تعداد مدارس در سال ۱۳۵۷ برابر با ۴۸۷۴۲ بود و این عدد در سال ۹۶ به ۱۰۸۰۴۴ رسید. با تقسیم‌کردن تعداد مدارس ساخته شده در زمان بعد انقلاب بر تعداد روزهای عمر این انقلاب به عدد باورنکردنی ساخت ۴ مدرسه در هر روز و ۲۸ کلاس درس می‌رسیم. یکی دیگر از کارهایی که در راستای عدالت آموزشی بعد از انقلاب انجام شد، مدارس شبانه‌روزی بود. این عمل یک راهکار انقلابی بود. به دلیل این که دانشآموزان در روستاها خصوصا روستاهای محروم امکان رفت و آمد به مدرسه را نداشتند. این الگو در بعد از انقلاب سرعت عجیبی پیدا کرد. در سال ۵۷ قبل از انقلاب ۶۵ مدرسه‌شبانه روزی داشتیم. در حال حاضر ما بیش از ۳۰۰۰ مدرسه شبانه‌روزی داریم، یعنی به رشد ۴۷ برابری رسیده‌ایم. بعد از سال ۵۷ تعداد دانشآموزان و مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها نیز توسعه پیدا کرد، و اکنون در شهرهای دور افتاده نیز دانشگاه و مؤسسات علمی و آموزشی داریم.
پیشرفت علمی معلمان
مورد دیگر پیشرفت سطح علمی معلمان در دوران بعد از انقلاب است. بعد از انقلاب ابتدا بحث تربیت معلم و فوق‌دیپلم مطرح شد و در حال حاضر ما دانشگاه فرهنگیان را داریم که کارشناسی و کارشناسی ارشد را پوشش می‌دهد. این امر باعث شده که سطح علمی_فرهنگی معلمان به طور محسوسی ارتقا پیدا کند. در سال ۵۷، ۱۲ درصد از معلمان مدرک کارشناسی و بالاتر داشتند. بعد از آن برای مثال در سال ۸۷-۸۸ بیش از ۷۶ درصد همکاران ما دارای مدرک کارشناسی و بالاتر هستند.
از طرفی این پیشرفت در زمینه کمّی نیز بوده است. برای مثال در زمینه کاهش نسبت تعداد دانش‌آموز به معلم علی‌رغم افزایش دو برابری جمعیت دانشآموزان موفق ظاهر شده‌ایم، به طوری که نسبت تعداد دانشآموزان به معلم از عدد ۳۶ به ۲۶ کاهش پیدا کرده است.
گذر از وابستگی و تشکیل آموزش‌وپرورش مستقل
محمود فرشیدی وزیر اسبق آموزش و پرورش و دبیر کانون تربیت اسلامی در مصاحبه با رستا، از بزرگترین دستاوردهای انقلاب اسلامی می‌گوید: «بزرگترین دستاورد ما در زمینه استقلال و آزادی بود. ما بر اساس این استقلال تلاش می‌کنیم فرزندانمان را بر اساس هویت اسلامی ایرانی و نه غربی تربیت کنیم. به این وسیله ما نظام جدیدی را در برابر نظام سلطه در جهان تعریف کرده‌ایم. حتی کشورهای دیگر را هم دعوت کردیم که آموزش‌وپرورش‌شان بومی و بر اساس ارزش‌های خودشان باشد، ما توانستیم در فناوری هسته‌ای، سلول‌های بنیادی و علوم دیگر پیشرفت‌هایی را بدست آوریم. همچنین توانستیم در سطوح مدیریتی افراد برجسته‌ای مانند شهیدان رجایی و باهنر تربیت کنیم. این در حالی است که ما وابستگی به کشورهای خارجه نداشتیم، در صورتی که در آن زمان حتی کتاب‌های درسی ما را کشورهای خارجی مانند فرانکلین می نوشتند و چاپ می کردند.»
می‌توانستیم بهتر باشیم؟
وزیر اسبق آموزش و پرورش در پاسخ به این سوال اینگونه پاسخ داد: «فشارهایی از طرف دشمنان و نظام سلطه داشتیم. حملاتی به دستور آمریکا به ایران وارد شد، دردسرهایی قشر منافقین برای ایران درست کردند. همه‌ی این‌ها به کشور و آموزش وپرورش به‌طور خاص آسیب زد. ما در ابتدای پیروزی انقلاب شخصیت های فرهنگی سیاسی برجسته ای داشتیم، افرادی مانند شهیدرجایی، باهنر، بهشتی و مطهری که ترور آن ها توسط دشمنان ضربه سنگینی به زمینه فرهنگی و تعلیم و تربیت کشور وارد کرد. جایگزین کردن افرادی که همان نگاه را داشته باشند سخت بود. شهید رجایی می فرمود : «اگر لازم باشد کتم را میفروشم خرج آموزش و پرورش می‌کنم»،. این افراد از دست رفتند. نگاه‌های اشتباه و عدم اطلاع و عدم ارتباط فکری با سیره فکری این بزرگان به ما ضررهایی زد. فاصله‌ای که بین دیدگاه‌های امام و مقام معظم رهبری و مسئولین در ارتباط با معلم و تربیت معلم و آموزش و پرورش وجود دارد، بسیار زیاد است. مقام معظم رهبری گفتند که در آموزش و پرورش هرچه خرج کنید سرمایه است. ولی ما می‌بینیم که آموزش و پرورش را یک دستگاه مصرفی و هزینه‌ای تلقی می‌کنند.»
انتهای پیام/
خیلی خوب بود ولی بنظرم رو زنان زوم میکردین هم خوب بود خیلی کارها صورت گرفته در حوزه زنان ولی خب اشاره نمیشه
درود👏🏻
بعد یه عده میان میگن اوضاع مردم از هر لحاظ توی زمان قبل انقلاب بهتر بوده:(