به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رستا، سرویس معلمان، محسن حاجی میرزایی، وزیر پیشین آموزش و پرورش در میز گفت‌وگوی رستا با موضوع بررسی ابعاد ناترازی نیروی انسانی در آموزش و پرورش گفت: ناترازی نیروی انسانی علت‌های متعددی دارد و مسئله‌ای پیچیده است. در این مسئله، ما با متغیرهای متعددی روبه‌رو هستیم که تغییرات آنها نیز زیاد است. در این گفت‌وگو سعی می‌کنم تصویری از این متغیرها و تاثیرات آنها ارائه کنم.
وی ادامه داد: با این حال آنچه در نگاه اول به نظر می‌رسد آن است که باید صرفاً نسبت دانش آموز به معلم سنجیده شود که چیز ساده‌ای است. متأسفانه منطق سازمان اداری و استخدامی کشور نیز همین است که می‌گوید شما سال گذشته به ازای هر ۲۳ دانش آموز ۱ معلم داشته‌اید و امسال هم همین نسبت برقرار است؛ پس نیازی به نیروی جدید ندارید. در واقع، رویه سازمان اداری و استخدامی بر پایه کاهش هرچه بیشتر نیروی انسانی و کوچک‌سازی دولت است.
وزیر اسبق آموزش و پرورش در ادامه به توضیح تأثیر متغیر جنسیت بر تراز نیروی انسانی پرداخت و گفت: وضعیت نیروی انسانی در دو جنس، از هم مستقل است و باید به طور جداگانه بررسی شود؛ این موضوع باعث می‌شود معادله‌ی قبلی از نو ساخته شود. او با اشاره به آنکه سهم دانش آموزان دختر از ابتدای انقلاب از عدد ۳۷ درصد به ۴۸ درصد رسیده است، متغیر جنسیت را متغیر مهمی عنوان کرد که برای حفظ این دستاورد انقلاب، نباید نادیده گرفته شود.
تأثیر رتبه‌بندی بر آمار بازنشستگان باید پیش‌بینی می‌شد
حاجی میرزایی تحلیل خود را با توضیح تأثیر متغیرهای رشته تحصیلی، مقطع تحصیلی و منطقه جغرافیایی ادامه داد و افزود: این‌ها نشان می‌دهد که عدد کلی کمکی نمی‌کند و باید آمار ها به صورت ریز محاسبه و بررسی شود. با این حال، محاسبه این ها هم کافی نیست. آمار بازنشستگی نیز موثر است، که خود تحت تاثیر حالت‌های مختلف آن متغیر است و به طور کامل قابل پیش‌بینی نیست.
یکی از اتفاقات امسال همین تأثیر رتبه‌بندی بر آمار بازنشستگان بود که باید پیش‌بینی می‌شد اما پیش‌بینی مقوله‌های خارج از بازنشستگی بر تمایل افراد به بازنشستگی، کار سختی است. متغیرهایی مانند حقوق بازنشستگی و کسر ساعات تدریس از دیگر عواملی هستند که شرایط را تغییر می‌دهند. از طرف دیگر جمعیت دانش آموزی عاملی است که کاملا متغیر است و دولت را وادار کرده حد متوسطی را در نظر بگیرد که هم کمبود و هم مازاد نیرو راحت تر قابل رفع باشد.
او در پاسخ به این سوال که این موضوعات چقدر قابل پیش بینی است، گفت: به طور کامل قابل پیش بینی نیست اما تا حد زیادی می‌تواند بر واقعیت منطبق باشد. آنچه که مهم است، آن است که این آمار و تأثیر متغیرها هرسال تغییر می‌کند و لازم است مرتب محاسبه شود، چرا که هرسال متغیرهای متفاوت و خاص خود را دارد.
وزیر آموزش و پرورش دولت دوازدهم خاطر نشان کرد: آنچه یک ماتریس پیچیده از مقدار نیروی لازم می‌سازد آن است که هر کدام از این متغیرها بر متغیرهای دیگر هم اثر می‌گذارند و مثلا همین موضوع مرخصی، تأثیر متفاوتی در هر منطقه یا مقطع دارد. حاجی میرزایی در پاسخ به این سوال که آیا با این حجم از پیچیدگی، تعیین وضعیت هرساله ممکن است یا خیر، گفت: تأمین نیرو اولاً در گرو همین تفکر دراز مدت و ثانیاً مشروط به سازماندهی درست نیروهاست.
دنبال مقصر نگردیم، موضوع پیچیده است
حاجی میرزایی در واکنش به این سوال که برخی علت ناترازی نیروی انسانی آموزش و پرورش را در دولت قبل می‌دانند، گفت: اصولاً مسئله‌ی کلاس بی‌معلم به استخدام مربوط نمی‌شود. استخدام، تعداد کلی نیرو را تأمین می‌کند. کلاس بی‌معلم، ناشی از توزیع نامناسب و عدم تدبیر به موقع است، نسبت به این که شما بدانید اینجا کمبود دارید و راه‌هایی که برای تأمین دارید، چیست و از قبل این‌ها را تمهید کنید .
وزیر اسبق آموزش و پرورش یکی از دلایل ناترازی امسال را دیر شروع شدن فرایند ساماندهی نیروی انسانی دانست و توضیح داد: جابجایی و درخواست‌ها برای انتقالی موضوعی است که به دلایل مختلف اتفاق می‌افتد و تراز نیروی انسانی را به هم می‌ریزد.
به همین علت، معمولا از مهرماه هرسال یک تعیین وضعیتی به تفکیک منطقه برای سال بعد انجام می‌شود و در اسفندماه، بعد از جمع بندی در استان، به مناطق اعلام می‌شود که چه سهمی از نیروهای آنها از طریق دانشجومعلم، ماده ۲۸ و … تأمین خواهد شد و چقدر را باید از راه‌های دیگر مانند بکارگیری بازنشستگان تأمین کنند. این کار اگر در زمان خودش انجام نشود دچار مسئله می‌شوید، حتی اگر در زمان مورد نیاز استخدام کرده باشی استخدام تعادل شما را برقرار نمی‌کند.
موجودی کل شما را اصلاح می‌کند. توزیع و تنظیمش به گونه‌ای که تعادل در همه سطوح برقرار شود، نیازمند یک کار فشرده و جمعی و چندماهه است که همه ساله انجام می‌شود. خب مثلاً امسال یکی از مشکلاتی که عامل این بحران بود، دیر شروع شدن این فرآیند بود؛ فکر می‌کنم در اردیبهشت ماه شروع شده است. وی تأکید کرد: نیروهای موجود تحت تأثیر عوامل مختلف، هرسال تغییر می‌کند و هیچ وقت نمی‌توان از بررسی مستمر آن غافل شد.
دانشگاه فرهنگیان، ایده‌ی مترقی که بد اجرا شد
وزیر اسبق آموزش و پرورش در بخش بعدی صحبت خود، دانشگاه فرهنگیان، استخدامی ماده ۲۸ و مصوبات مجلس (استخدام خریدخدمات، آموزشیاران نهضت سوادآموزی و…) را به عنوان سه راه تأمین کسری نیرو برشمرد که خود تحت تاثیر عوامل مختلفی هستند.
او دانشگاه فرهنگیان را ایده‌ای مترقی خواند که بسیار بد اجرا شده است چرا که از طرفی نسبت به تربیت معلم طولانی‌تر و از لحاظ توزیع جغرافیایی متمرکز تر شده است که پیامد مثبتی نداشته است و از طرف دیگر با وجود آنکه دانشگاهی مأموریت گراست و باید ماهیتی متفاوت از دانشگاه های دیگر داشته باشد، فاقد آن است.
حاجی میرزایی کمبود منابع در کنار کارهای زیادی که به دانشگاه فرهنگیان سپرده شده را عواملی دانست که دانشگاه فرهنگیان را از ایفای مسئولیت واقعی خود باز می‌دارد. وی امکان سیاست‌گذاری به تناسب نیازهای متفاوت را وجه تمایز دانشگاه فرهنگیان در مقایسه با راه‌های دیگر دانست و در ادامه، ماده ۲۸ را به عنوان راهی که امکان می‌دهد نیرو را دقیقا طبق نیاز از لحاظ جنسیت، رشته محل و منطقه جذب کرد، در کنار دانشگاه فرهنگیان یاریگر ایجاد تعادل در نیروی انسانی آموزش و پرورش برشمرد.
