به گزارش سرویس تربیت معلم پایگاه خبری تحلیلی رستا، الهه جعفری، اولین روز کارورزی شروع یک رویای دنباله‌دار بود، رویایی که تمام روزهای دانشگاه را با فکر محقق شدنش به وجد می‌آمدم، رویای رفتن به مدرسه.
کارورزی یا کارآموزی یا دیگر نام‌هایی که برای این فرایند استفاده میشود، اولین گام برای تحقق رویای معلمی و دوره‌ای در زمان تحصیل دانشجومعلمان است که پیش از شروع رسمی شغل خود در مدرسه، با حرفه آینده‌شان آشنا می‌شوند.
دانشجویان دانشگاه فرهنگیان از زمان ورود به دانشگاه در تصورات خود مدرسه را مکانی می‌بینند که قرار است سالها در آنجا، عاشقانه، به تعلیم و تربیت دانش‌آموزان بپردازند و به همین دلیل کارورزی را مانند پلی برای رسیدن به من معلم خود می‌دانند. واحدی که باید آنها را برای مواجهه با موقعیت‌های مختلفی که در کلاس درس پیش می‌آیند آماده کند.
اما این روزها از هرکسی که در مورد کارورزی بپرسیم، فریاد شکایتش بلند میشود و هیچ دانشجویی نیست که بگوید کارورزی با آنچه در تصور خود ترسیم کرده بود تطابق که هیچ، حداقل شباهتی دارد.
با بررسی مقاله‌هایی که در نقد برنامه کارورزی دانشگاه فرهنگیان نوشته شده می‌توان دریافت که این برنامه در بخش تنظیم اهداف، محتوا، تعیین وظایف معلمان راهنما و زمان کارورزی و ارزشیابی مشکلات جدی دارد.
به گفته اساتید و دانشجویان، عدم وجود جدول اهداف و انتظارات به صورت دقیق باعث سردرگمی اساتید و دانشجویان طی دوره میشود. همچنین تکالیف و وظایفی که در ترم های متوالی کارورزی از دانشجو خواسته میشود، از جمله بررسی مسائل مدرسه در چهار بعد فیزیکی، اداری، عاطفی و آموزشی همراه با پژوهش روایی و انجام مراحل کامل کدگزاری، برنامه ریزی و انجام خرده فعالیت‌های یادگیری و تلاش برای حل مسائل مدرسه، نه تنها با سطوح تامل که در کاورزی تاملی مورد توجه است همخوانی نداشته، بلکه تنها موجب دلزدگی و سردرگمی دانشجویان است.
زمانی که دانشجو باید برای کسب تجربه، نوشتن یادداشت‌های بدون تکلف روزانه و تلاش برای ایجاد هماهنگی بین خود و محیط مدرسه بگذارد به انجام تکالیف بی‌فایده می‌گذرد و هیچ یک از اساتید کاروزی دلیل قانع کننده‌ای برای انجام این فعالیت‌ها جز سرفصل‌های از قبل مشخص شده ندارند.
مسئله بعدی وظایف معلمان راهنماست. معلم راهنما عضوی مهم در فرایند کارورزی است که باید وظایف و نحوه هدایت دانشجو به دست او مشخص شود، اما در برنامه کارورزی دانشگاه فرهنگیان معلمان اغلب هیچ‌گونه آشنایی با اهداف و محتوای برنامه کارورزی جدید ندارند.
برنامه کارورزی از نظر زمان نیز دچار مشکل است و با هفته‌ای یک روز در چهار ترم آخر نمیتواند زمینه‌ساز تحریک قوه تامل همراه با تلاش برای حل مشکلات، درک موقعیت و شکل‌گیری هویت معلمی باشد.
به علاوه ارزشیابی دانشجویان نیز از جنبه‌های مختلف آسیب‌هایی دارد. مبهم بودن ملاک‌های ارزشیابی، تعدد فرم‌ها، عدم توجه کافی به مولفه‌های مهمی مانند صفات و ویژگی‌های اخلاقی و حرفه‌ای، نبود توالی منسجم هر مولفه در دوره‌های متوالی کارورزی و مشارکت بسیار ناچیز معلم راهنما در ارزیابی دانشجو _در حالیکه این معلم است که به مدت طولانی با دانشجو همراه است و میتواند فعالیت او را ارزیابی کند_ از جمله مسائل ارزشیابی در برنامه کارورزی است.
کارورزی، برخطِ ابهام
دو سال تمام با خیال رفتن به مدرسه و چشیدن طعم ارتباط واقعی با دانش آموز و پوشیدن ردای معلمی به دانشگاه رفته بودیم، اما با همه‌گیر شدن ویروس کرونا آرام آرام دستگیرمان شد که باید در خانه محبوس بمانیم و دانش آموزان را از پشت صفحه نمایشگر ببینیم. و ما تنها از یک چیز هراس داشتیم، بی‌‌تجربگی.
با اینکه از نظر بسیاری از دانشجومعلمان و اساتید کارورزی دانشگاه فرهنگیان، مجازی شدن آموزش مخصوصا واحد کارورزی هیچ گونه برتری نسبت به حالت حضوری ندارد، برخی دیگر معتقدند که از هم پاشیدن چهارچوب‌های سفت و سخت پیشین و ایجاد امکان بهره‌بردن از تجربیات چندین معلم به صورت همزمان با دیدن برنامه‌های تلویزیونی مانند مدرسه ایران، یا ورود به گروه‌های درسی آنها، اهداف کارورزی را بیشتر و بهتر تحقق بخشیده است؛ ضمن اینکه با گسترش بیش از پیش آموزش مجازی در سراسر جهان و آینده نامعلوم آموزش و پرورش و آموزش عالی پساکرونا، کارورزی مجازی فرصت خوبی برای انطباق دانشجومعلمان با شرایط و نحوه آموزش مجازی و آشنایی آنان با تعلیم و تربیت از پشت صفحات نمایشگر فراهم آورد و هم چنین زمینه ساز بروز خلاقیت‌ها و ابتکاراتی در روش‌ها و فنون تدریس شد.
با اینحال توجه به نکاتی در این زمینه ضروری است. با شیوع کووید ۱۹ در کشورهای مختلف جهان، هر کشور راهکار متفاوتی برای گذر از این بحران و مدیریت آموزش دانش آموزان و دانشجویان در این دوران برگزید. میزان موفقیت این راهکارها به عوامل متعددی از جمله زیرسازهای قبلی و آینده نگری مسئولان و هم چنین توجه آنها به مسئله آموزش و مبنای ارائه آن راهکار بستگی داشت.
از نظر دانشجویان، مواجهه دانشگاه فرهنگیان با پدیده مجازی شدن آموزش به هیچ‌وجه موفقیت آمیز نبود. تعدد سامانه‌ها و اپلیکیشن‌های متعددی که برای این امر در نظر گرفته شد و عدم کارایی مطلوب آنها، اساتید و دانشجویان را از فرایند یاددهی-یادگیری دلزده می‌کرد. و در این میان، واحدی که از همه بیشتر به آن کم‌لطفی شد کارورزی بود.
مجازی شدن همراه با عدم وجود جدول اهداف و انتظارات و منطبق نبودن محتوا بر سطوح تامل و تکالیف خسته کننده مزید بر علت شده و دانشجویان و اساتید را در دریایی از سردرگمی فرو برد.
دانشجویان که از ابتدا به دلیل مجازی شدن آموزش و نرفتن به مدرسه دلهره داشتند، با درخواست‌های عجیب دانشگاه و برخی از اساتید بیشتر نگران میشدند. در بعضی از شهر‌ها مدارس به صورت کامل تعطیل شده بود، اما از دانشجویان خواسته میشد که حداقل چهار جلسه در مدرسه حضور داشته باشند. علاوه بر این محتوای تکالیف خواسته شده از دانشجویان هیچ تغییری نکرد. دانشجویی که تا به حال مدرسه کارورزی‌اش را از نزدیک ندیده بود باید گزارش فیزیکی می‌نوشت و از روابط اداری مدرسه‌ای میگفت که با نیم بیشتری از کارکنانش برخوردی نداشت، منبع گزارش عاطفی او چت‌های دانش آموزان و معلم بود و باید مسائل و مشکلات مدرسه ای را می‌نوشت که تنها راه ارتباطی‌اش با آن مدرسه گروه کلاسی معلم راهنما و شماره همراه مدیر مدرسه بود.
با تمام این مشکلات، اکنون که زمزمه‌های حضوری‌شدن مدارس و دانشگاه‌ها به گوش میرسد، باید آگاه باشیم که هر چند مسائل کارورزی مجازی تا حدودی برطرف خواهد شد، اما ایراداتی که به اصل برنامه کارورزی دانشگاه فرهنگیان وارد میشود پابرجاست و مسئولان امر باید ضمن حفظ تجربیات ایام کرونا تلاش کنند تا مسائل و مشکلات برنامه کارورزی را با استفاده از نظریات اندیشمندان و متفکران این حوزه اصلاح نمایند.
انتهای پیام/
