الف ناویژه

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رستا، یادداشت رضا کلیوندی؛ ویژه تعریف مشخصی دارد. کنایه از پرملات بودن و کیفیت بالاتر از حالت عادی است. وقتی از ساندویچ حرف می‌زنیم به قارچ و پنیر اضافی برمی‌گردد و وقت‌هایی که مثل الان درباره موضوع جدی‌تری حرف توی حرف می‌آوریم، اشاره به همان کیفیت برتر داریم. رابطه وزارت آموزش‌وپرورش و سازمان صداوسیما با کلی تفاهم‌نامه و مهم‌تر از آن‌ها ماده واحده «نقشه راه اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» به هم بند شده است و قرار بوده رابطه‌ای ویژه برای ایران و ارتقای منزلت اجتماعی معلم باشد. رابطه‌ای که در عمل مبهم و بدون تعهد است که طرفین گردن‌گیری چندانی بابت آن ندارند.
 
الف ویژه
رابطه‌ای که قرار بود در طول این چند سال و در سایه طرح تحولی صداوسیما کیفیتی از جنس برنامه‌های الف ویژه داشت باشد. قرار بود… قرار بود که نه. طبق قوانین ابلاغی و توافهم‌نامه‌های تکمیلی می‌بایست داشته باشد و ندارد. رابطه‌ای که نه ویژه، بلکه ناویژه است.
«الف ویژه» در حوزه سریال به مجموعه‌هایی گفته می‌شود که معمولا در شهرک‌های سینمایی تولید شده یا برای آن شهرک سینمایی برپا می‌شود. به صورت کلی محتوای الف ویژه چه مستند باشد و چه فیلم و سریال و برنامه تلویزیونی، محتوایی فاخر، هم از نظر محتوا هم کارگردانی و روایت است و طبعاً فاصله زیادی با تولیدات دم دستی دارد. طبق «نقشه راه اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» که ۱۰ تیر ۱۴۰۳ به دستگاه‌ها و سازمان‌ها هم ابلاغ شد، صداوسیما تا سال ۱۴۰۷ باید رشد ۲۰ درصدی در محتوای تولیدی گروه «الف ویژه» با محوریت آموزش‌و‌پرورش و جایگاه معلمان داشته باشد. یک سال گذشته و تکاپویی مشاهده نمی‌شود. به سردی این رابطه باید محورهای دیگری که در همین ماده واحده بر عهده صداوسیما گذاشته شده اضافه شود. برای مثال افزایش ۲۰ درصدی محتوای پخش‌شده با موضوع سند تحول نسبت به کل اخبار آموزش‌و‌پرورش؛ رشد ده‌درصدی سالانه برنامه‌ها از سال ۱۴۰۳؛ برنامه‌ریزی برای اشاعه تحول‌خواهی و تبیین برنامه‌های تحولی.
علاوه بر همه این موارد خود سند تحول و راهکار دهم آن برای ارتقای منزلت اجتماعی و نقش معلم مطرح است. بندی از سند که بیشتر از قسمت‌های دیگر دیده نشده یا به عبارت بهتر، نادیده گرفته شده است.
 
تحول به توان دو
از سند تحول بنیادین آموزش‌وپرورش بیش از ده سال می‌گذرد. سندی که در مقیاس اجرا هنوز دوران طفیلی خود را می‌گذراند و کارش به بازبینی و اصلاح هم کشیده است. با این همه نقشه‌ی راه خوبی است برای التزام واقعی به ولایت و دغدغه رهبر جامعه در راستای سرمایه‌گذاری در تعلیم و تربیت نسل جوان. به این سند تحول، تحول رسانه ملی با دوازده محور و اسناد تدوین‌شده در حوزه صدا و سیما را هم باید اضافه کرد. تحول به توان دو و حاصل همچنان نزدیک صفر و نیازمند تلاش بیشتر، برنامه و همت و فعالیت جهادی که شاهد آن نیستیم. حتی جای همان برنامه‌های عادی و قانونی و ابلاغ‌شده هم در رسانه‌ی ملی و محلی خالی است، چه رسد به تحول و کار جهادی. بعضی از استان‌ها فعالیت‌های محلی انجام می‌دهند ولی کافی نیست. با نقطه مطلوب که هیچ، با نقطه قابل قبول هم فاصله زیادی دارد و عملاً از تحول و تحول‌خواهی در آموزش‌وپرورش و جایگاه معلم و تکریم آن چیز زیادی نمی‌بینیم. معلم محدود به ۱۲ اردیبهشت نیست. چند خبر و تجلیل و پوشش رسانه‌ای آ‌ن‌ها را نمی‌توان جای وظایف قانونی به نهادهای بالادستی و فرهنگیان قالب کرد.
 
چوب معلم
قبل‌ترها می‌گفتند چوب معلم گُل است و نخوردن از کتک از آن موجب خل شدن طفل می‌شد. هر چه جلوتر آمدیم. جنبه قانونی پیدا کرد و بعدها هم شد نقل محافل مجازی برای کاستن از شأن معلم و تعمیم دادن رفتارهای بعضاً غلط عده‌ای به همه. به این فضای مسموم رسانه‌ از معلم، رفاهیات ضعیف و مزایا و حقوق کم، دعوا برای استخدام زوری، رتبه‌بندی، تأخیر پاداش خدمت و شغل‌های دوم ناموزون با پیشه معلمی را اضافه کنید. تازه رسیده‌ایم به شرایط کنونی. دید حداقلی به معلم و سند تحول. شرایطی که ماده واحده «نقشه راه اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش» برای اصلاح همان است که این پیوست‌های رسانه‌ای و هنری و فرهنگی را در نظر گرفته. برنامه و قانونی که البته مثل بسیاری از اسناد بالادستی همچنان خاک می‌خورَد.
 
ارزیابی
همه‌ی بار این فضا بر دوش سازمان صداوسیما نیست. در بسیاری از پروژه‌های تعریف‌شده در فضای ایجاد روایت عادلانه و امیدآفرین و تحولی از آموزش‌و‌پرورش، همکاری بدنه و نهادهای ذی‌نفع آموزش و پرورش هم گنجانده شده که به عنوان متولی فعالیت داشته باشند. همین نهادها هم تحرک کافی از خود ندارند. بله، تولید محتوای رسانه‌ای و هنری دشوار است و مصاعب خودش را دارد و قبل از هر چیز هنرمند و اشخاص‌ رسانه‌ای تراز می‌خواهد که یا نداریم و یا کم داریم. منتها شاهد برنامه‌ریزی و تلاش و تکاپوی عادی هم نیستیم.
پژوهشگاه مطالعات آموزش‌و‌پرورش با همکاری سازمان صداوسیما موظف است به صورت سالانه برنامه‌های رسانه ملی و میزان اجرایی‌شدن پروژه‌های تعریف‌شده را پایش کرده و به شورای عالی انقلاب فرهنگی گزارش کند. مسئله‌ای که از فرایند آن در سال گذشته اطلاعاتی در دست نیست. امیدواریم ارزیابی آن به سال دوم برسد.