به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رستا، امیررضا مهراد، معلم و دبیر واحد گرافیک رستا در یادداشتی با عنوان هوش مصنوعی در کلاس درس؛ میان فرصت، تردید و تصمیمهای ناتمام، نوشت: نگاهی به تجربههای موفق نشان میدهد که هوش مصنوعی نه بهعنوان جایگزین معلم وارد کلاس شده و نه قرار است نقش ناجی را بازی کند. آنچه در عمل اتفاق افتاده، تغییر آرام اما معنادار نقشهاست.
ابزار هوشمند دیگر پاسخ نهایی را تحویل نمیدهد، بلکه به موضوعی برای تحلیل و گفتوگو تبدیل میشود. دانشآموز یاد میگیرد پاسخ تولیدشده را بسنجد، خطاهایش را تشخیص دهد و درباره فرضهای پنهان پشت آن فکر کند. درست در همین نقطه است که آموزش، از حفظ مطالب فاصله میگیرد و به پرورش قضاوت نزدیک میشود.
در ایران هم نشانههایی از این رویکرد دیده میشود؛ البته نه بهصورت فراگیر و نظاممند. بیشتر با تلاشهای فردی معلمانی مواجهایم که با تکیه بر تجربه و ابتکار شخصی، ترجیح دادهاند بهجای حذف یا ممنوعسازی، استفاده آگاهانه از ابزارهای هوش مصنوعی را وارد فرایند یادگیری کنند.این تجربهها یک نکته مهم را روشن میکند: مشکل، کمبود توان انسانی نیست؛ مشکل اصلی، نبود چارچوب مشترک و راهبری روشن است.
با این حال، واکنش غالب نظام آموزشی همچنان میان تردید و احتیاط افراطی در نوسان است. گاهی هوش مصنوعی به تهدیدی برای امتحان و ارزیابی فروکاسته میشود و گاهی به پدیدهای که باید با بخشنامه و محدودیت مهار شود.
این نگاه، هرچند از سر دغدغه قابل فهم است، اما در عمل خطر بزرگتری را به همراه دارد: عمیقتر شدن فاصله میان مدرسه و زندگی واقعی دانشآموزان.
واقعیت این است که دانشآموز امروز، بیرون از مدرسه، با هوش مصنوعی زندگی میکند؛ سؤال میپرسد، متن مینویسد، تصویر تولید میکند و پاسخ میگیرد.
اگر مدرسه نتواند این واقعیت را بپذیرد و آن را به فرصت یادگیری تبدیل کند، نهتنها کنترلی بر این فرایند نخواهد داشت، بلکه بهتدریج مرجعیت آموزشی خود را هم از دست میدهد.
در این میان، نقش سیاستگذار آموزشی تعیینکننده است. سیاستگذاریای که صرفاً به وضع مقررات محدودکننده اکتفا کند، در بهترین حالت مسئله را به تعویق میاندازد.
آنچه امروز نیاز داریم، چارچوبهایی است که هم استفاده مسئولانه از هوش مصنوعی را ممکن کند و هم معلم را در جایگاه هدایتگر و ناظر تقویت کند؛ نه اینکه او را در برابر فناوری تنها بگذارد.
هوش مصنوعی نه ناجی آموزش است و نه تهدید آن. تهدید واقعی، اداره آموزش فردا با منطق دیروز است. در مقابل، فرصت واقعی در بازتعریف یادگیری حول مهارتهایی نهفته است که هیچ فناوریای جایگزین آنها نمیشود: تحلیل، تشخیص، اخلاق و مسئولیتپذیری.
آینده آموزش، نه با حذف فناوری ساخته میشود و نه با پذیرش بیقیدوشرط آن؛ بلکه با تصمیمهای هوشمندانهای که امروز گرفته میشوند. تصمیمهایی که اگر بر پایه فهم دقیق، گفتوگوی کارشناسی و اعتماد به بدنه آموزشی باشد، میتواند هوش مصنوعی را از یک موضوع پرتنش، به فرصتی ملی برای ارتقای آموزش تبدیل کند.
