به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رستا، یسنا صفائی، خبرنگار سرویس مدارس رستا در گزارشی نوشت: حمله آمریکا به فردو، سایت هستهای ایران در نطنز، از منظر تحلیلگران نظامی و سیاسی قابل پیشبینی بود. اسرائیل که روزها تحت شدیدترین حملات ایران به سختی نفس میکشد، دیر یا زود بزرگتر خود را به زمین بازی میآورد. اما سؤال مورد مجادله این بود که جمهوری اسلامی ایران چگونه واکنش میدهد.
حوالی ساعت ۲۰ روز دوشنبه، ۲ تیر ۱۴۰۴، خبرگزاریها تیتر «حمله ایران به پایگاه العُدید آمریکا در قطر» را منتشر کردند. پاسخ برگزیده ایران از چند جنبه قابل بررسی است:
۱/ «العُدید کجاست؟ چرا العُدید؟»پایگاه العُدید، مهمترین و اصلیترین پایگاه آمریکا در قطر و خاورمیانه است. ۳۰ کیلومتری جنوب غرب دوحه، با ظرفیت بیش از ۱۰٬۰۰۰ نظامی آمریکایی و نیروهای ائتلاف، مقر فرماندهی نیروهای سنتکام، مقر فرماندهی عملیاتهای هوایی در خاورمیانه، با انبارهای بزرگ مهمات، هواپیماهای سوخترسان، رادارهای فوق پیشرفته، پهپادها و هواپیماهای جاسوسی و باندی به طول ۳.۸ کیلومتر که بزرگترین هواپیماهای نظامی چون B2 و C-17 در آن نشست و برخاست میکنند.
مرکز CAOC (فرماندهی عملیات هوایی کل منطقه) توسط قطر حمایت میشود. این مرکز در منطقهی وسیع خلیج فارس، عراق، سوریه، افغانستان، یمن و شاخ آفریقا، عملیات هوایی را فرماندهی و هماهنگ میکند. یعنی نحوهی مقابله یا تعامل با داعش، طالبان، حوثیهای یمن و حتی مأموریتهای تجسسی در ایران، از اینجا برنامهریزی و فرماندهی میشوند.
پایگاه العُدید یکی از سه مقر اصلی فرماندهی آمریکاست (در کنار پایگاه اصلی در فلوریدا و بخشهایی در بحرین) که در بحرانها فرماندهان ارشد آمریکا (مثل حمله و ترور شهید سردار سلیمانی) از اینجا هدایت عملیاتی صورت میگرفته است.
ویژگی دیگر این پایگاه، عمق استراتژیک آن است. برخلاف دیگر پایگاههای آمریکا در عراق یا سوریه که نزدیک به منطقهی جنگی و آسیبپذیر هستند، العُدید علاوه بر دوری از درگیریهای مستقیم، به کل منطقه دسترسی هوایی فوری دارد.
۲/ آمریکا در العُدید چه امتیازاتی داشت؟براساس توافقنامهی دفاعی دوجانبه بین آمریکا و قطر که اولینبار در دههی ۱۹۹۰ امضا شد و در سالهای بعد تمدید و گسترش یافت، آمریکا به یُمن این پایگاه کنترل کامل عملیاتهای نظامی را داراست. نیروهای آمریکایی مصونیت قضایی کامل و حاکمیت ویژهی حقوقی دارند و دولت قطر حق نظارت بر مأموریتها، عملیاتها، مقاصد یا محتواها را ندارد. این یعنی یک جزیرهی مستقل عملیاتی، در خاک کشور ثانی.
۳/ ایران چه گفت؟حمله به پایگاه العُدید با پرتاب ۶ تا ۱۰ موشک بالستیک انجام شد. علاوه بر آن، چند پایگاه در نقاط دیگر چون عراق مورد هدف قرار گرفت که گستردگی عملیات را نشان میدهد. حملهای که در عین ظرافت انتخاب هدف، حامل پیام قدرت ایران به واشنگتن و جدیت ایران به متحدان منطقهای آمریکا بود. جمهوری اسلامی سالها در عین حضور سرتاسری پایگاههای نظامی آمریکا در کشورهای همسایهاش، همواره خواستار تعامل و صلح بوده است. اما هنگامیکه امنیتش مورد تهدید قرار گیرد، پشتیبانی این کشورهای مطیع تازهتأسیس را تحمل نخواهد کرد. در نظر داشته باشیم قطر یکی از وفادارترین متحدان نظامی آمریکا در خاورمیانه است و از لحاظ مالی نیز بخش بزرگی از هزینههای این پایگاه را خودش متقبل شده است (۹ میلیارد دلار هزینهکرد ساخت و نگهداری، سال ۲۰۱۸. اخیراً نیز بر اساس اعلام رسمی ترامپ در می ۲۰۲۵، قطر متعهد به سرمایهگذاری جدید ۱۰ میلیارد دلاری در این پایگاه است، که نشاندهندهی استمرار عمیق این حمایت است). برخلاف عراق (که بارها خواستار خروج آمریکا شده) یا ترکیه (که اختلافاتی با آمریکا دارد)، قطر امنترین پشتیبان سیاسی آمریکا در منطقه محسوب میشود.
این ترکیب از پشتوانهی سیاسی قوی و سرمایهگذاری مالی کلان، باعث شده تا قطر با یک پیوستگی بلندمدت، نقشی فراتر از میزبان صرف را ایفا کند و مایهگذار عدم امنیت در نظم منطقهای شود.
هدف قرار دادن العُدید، انتخاب هوشمندانه و محدودی بود که پیام قدرت را به میزبان و مهمان مخابره کرد، بدون عبور از مرز جنگ گسترده. این دومین حملهی رسمی به آمریکا پس از جنگ جهانی دوم است که هر دو حمله توسط ایران هدایت شده است. در ادامه، بعید شمرده میشود که شاهد پاسخ دوبارهی آمریکا به خاک ایران باشیم. به صراحت میتوان مدعی بود که ایران، با پاسخی هدفمند و قاطع، سایهی جنگ دوجانبه را از خود دور کرده است.