به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رستا، سرویس اقتصاد آموزش و پرورش، فاطمه سرمدی: لایحه برنامه هفتم توسعه با کمی تاخیر و البته ابهام رونمایی شد، سندی که برنامه‌ی پنج‌ساله توسعه کشور را طرح‌ریزی می‌کند.
مدرسه در شمار یکی از مهم‌ترین کانون‌های اصلی رشد و توسعه در دنیا شناخته می‌شود. آموزش رایگان همراه با دسترسی همه دانش آموزان به آموزش با کیفیت از جمله حقوقی است که امروز بیش از گذشته اهمیت پیدا کرده است. اهمیت از آنجا ریشه می‌گیرد که؛ مدارس دولتی در حال ضعیف و ضعیف‌تر شدن، هستند.
در این گزارش سعی بر آن داریم با بررسی اسناد بالادستی از جمله؛ سند هفتم توسعه، سندتحول بنیادین و سند انتظارات دولت مردمی از آموزش و پرورش، از ریل‌گذاری این اسناد در تضعیف و یا تقویت «مدارس دولتی» بگوییم.
پته‌سازی آموزش؛ تحریف مردمی‌سازی
در آموزش بازاری از آن با عنوانِ «پته‌های آموزشی» یاد می‌کنند. دولت به جای آن که بودجه را در اختیار وزارت آموزش و پرورش و مدرسه قرار دهد، سرانه را در قالب کوپن به هر دانش‌آموز می‌دهد تا خانواده او با اختیار عمل خود مدرسه فرزندشان را انتخاب کنند.
محمود مهرمحمدی، سرپرست اسبق دانشگاه فرهنگیان و از تدوین‌کنندگان سندتحول بنیادین آموزش و پرورش در گفتگو با ماهنامه فرهنگ دیپلماسی با اشاره به اینکه مدرسه‌داری وظیفه دولت نیست، گفت: هر مدرسه سهمی از بودجه عمومی دارد، این پول باید مستقیما به والدین داده شود تا آن‌ها هوشمندانه، مدرسه فرزند خود را انتخاب کنند و این باعث ایجاد رقابت در میان مدارس جهت افزایش کیفیت خدمات آموزشی می‌شود.
مهرمحمدی همچنین با دفاع از ایده خود ایجاد فرهنگ‌سازی انتخاب مدرسه را وظیفه دولت و افزایش کیفیت در مدارس و اداره آن را حق مردم می‌داند.
حاکمیت‌زدایی از آموزش پیوندی با مردمی‌سازی آموزش ندارد؛ بنابراین در این رقابت مدارس با کیفیت‌تر می‌توانند برای خود شهریه‌هایی بالاتر از رقم کوپن‌های توزیعی دولت تعیین کنند و خانواده‌ها در صورت انتخاب این مدارس، باید مابه التفاوت قیمت را از جیب بپردازند. سوالی که ایجاد می‌شود این است که؛ چگونه پرداخت یارانه به خود دانش آموز با یک سازوکار باز توزیع توسط خود ایشان منجر به عدالت و افزایش کیفیت آموزش، در مدارس می‌شود؟
نتیجه محور شدن مدارس در سندتحول بنیادین
سندتحول بنیادین آموزش و پرورش که مدرسه‌محوری را به عنوان یک ایده تحولی دنبال می‌کند، در زیرنظام تامین و تخصیص منابع مالی خود از برقراری و ایجاد رقابت جهت افزایش کیفیت در مدارس می‌گوید.
رقیه فاضل، کارشناس عدالت آموزشی با تاکید بر اینکه در سندتحول بنیادین آموزش و پرورش تغییر سازوکار‌های تخصیص منابع از نهاده‌محور بودن به نتیجه محور بودن آورده شده است، افزود: این سند به دنبال ایجاد یک تحول اساسی درکارآمدی مدارس است. به این معنا که؛ اگر با توجه به خروجی هر مدرسه، میزان سرآنه آن داده شود، سبب افزایش رقابت در میان مدارس می‌شود. همچنین سندتحول بنیادین بر شانه‌خالی نکردن دولت از تعهدات خود به آموزش دولتی نیز تاکید می‌کند.
نتیجه‌محور شدن مدارس با ابزار سنجشی مانند خروجی موفق هر مدرسه در کنکور سراسری با وجود مدارس پولی و برخوردار از امکانات آموزشی با کیفیت، منجر به تضعیف مدارس دولتی و کاهش رغبت عمومی به این مدارس می‌شود.
سند انتظارات دولت مردمی؛ در صف خدمت به مردم یا مافیا؟
سندانتظارات دولت مردمی از آموزش و پرورش نیز در ریل‌گذاری ضعف رو به رشد مدارس دولتی نقشی روشن و دستی بلند تکان می‌دهد. در این سند آمده است؛ اجرای الگوی هدفمند اعتبارات تحصیل هر دانش آموز در حال تحصیل در مدارس دولتی به خانواده او بر اساس قیمت تمام شده آموزش، با لحاظ شاخص‌هایی نظیر رتبه مدرسه، بُعد خانوار، استعداد و نیازهای دانش آموز که با همکاری سازمان برنامه و بودجه انجام می‌شود.
ایده پته‌های آموزشی همواره به دنبال حاکمیت زدایی و تغییر مهندسی آموزش و پرورش نه به نفع مردم که به نفع مافیای آموزش است. با دادن رتبه به مراکز آموزشی، برندسازی مدارس بیش از گذشته شتاب می‌گیرد و بیش از همه مدارس دولتی را به حاشیه می‌برد و در رقابتی نابرابر امکان حذف آن‌ها را قوت می‌بخشد.
سند هفتم توسعه؛ رقابت برای بهبود
لایحه برنامه هفتم توسعه نیز با تاخیر فراوان در آخرین روزهای اردیبهشت رونمایی شد. برنامه پنج‌ساله توسعه کشور علاوه بر تاکید بر تقویت مدارس دولتی بر مبنای سندتحول بنیادین آموزش و پرورش، به ماده ۲۳۸ خود که می‌رسد؛ تعیین قیمت تمام شده خدمات آموزشی و افزایش رقابت در میان مدارس و کادرهای آموزشی را به میان می‌آورد و ارائه بودجه و سرآنه هر مدرسه را وابسته به رتبه‌ای می‌داند که بر اساس استاندارهای آموزشی و خروجی‌های خود کسب می‌کنند.
سندتوسعه کشور که خود باید در جایگاه نگاه توسعه‌ای به آموزش و پرورش باشد، با نگاه اقتصادی به تعلیم و تربیت، سنجه‌ها را اقتصادی و معیارها را سنجه‌ای کرده است. بر اساس این دیدگاه اگر در بازار خودرو حق انتخاب و رقابت باعث افزایش کیفیت می‌شود در آموزش و پرورش نیز همین اتفاق خواهد افتاد.
درجا رو به عقب، مدارس دولتی در خطر
همانطور که پیش‌تر عنوان شد؛ مدارس دولتی با استناد به اسناد بلادستی در آموزش و پرورش به صورت روشن در حال خاموش شدن، هستند. پته‌های آموزشی یا کوپنی‌سازی آموزش با محوریت «ایجاد رقابت و اعطای حق انتخاب مدرسه» سبب می‌شود که؛ موسسات شروع به نمایش خدمات متنوع کنند، و در نهایت دانش آموزانی که قدرت مالی بیشتری دارند این خدمات را خریداری کنند و برخی مدارس از این طریق سرمایه های زیادی بدست می‌آورند و در مقابل مدارس دولتی با سرآنه پایین، به حاشیه می‌روند و در چرخه‌ی حذف تدریجی قرار می‌گیرند.
تاثیر ۶۰درصدی سوابق تحصیلی نیز در کنکور سراسری همراه با حاکمیت‌زدایی از آموزش که رهبرانقلاب نیز در دیدار با معلمان در روز بزرگداشت مقام معلم به آسیب‌های آن اشاره کردند، درجای رو به عقبی‌ست که مدارس بخش دولتی را در شیبی تند برای حذف قرار می‌دهد و باید گفت: «جان مدارس دولتی در خطر است!»
😑 اصلا برا کی مهمه